کد مطلب:211010 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:129
مدرسه امام صادق
مدرسه خانه ایست كه در آنجا درس می دهند [1] یا محلی است كه محصلین و طلاب جمع می شوند درس می خوانند [2] یا خانه ای است كه در آن علم و دانش آموخته می شود [3] در عرف چنین متبادر به ذهن می شود كه هر محل درس یا قرائت خانه یا جای مطالعه كتب را مدرسه گویند و آن هیئتی كه متولی این مدرسه هستند مدرس نامند كه اخیرا متولی از مدرس و مدرسه از مكتبه و قرائت خانه تفكیك شده و مدارس قدیم كه شبانه روزی بوده با مدارس جدید كه فقط ساعتی و كلاسیك است از هم ممتاز گردیده است و مدرسه امروز اطلاق بر همان مدرسه قدیم مانند مدرسه صدر نجف یا اصفهان یا مدرسه شاه سلطان حسین و غیره می شود و در اصطلاح جدید مدارس به دبستان دبیرستان دانشكده دانشگاه تعبیر و نام برده می شود - در هر صورت شاگردانی كه از این مدرسه خارج می شوند طلاب علوم دینیه یا دانشجو و دانش آموز می باشند.
مقصود از این عنوان این است كه مدرسه امام جعفر صادق علیه السلام منزل او در مدینه و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم بین قبر و منبر بوده كه امام ششم پس از نماز صبح روی به حضار كرده و محصلین و طلاب علوم جمع می شدند و درس علم و فضیلت می خواندند.
قبل از امام ششم در همین مسجد و همین مدرسه كه از هم تفكیك نمی شد و غیرقابل تجزیه در اسلام بوده پنج شخصیت علمی نیز این مدرسه را تشكیل داده و تدریس می كردند.
اول - مؤسس این مدرسه و مسجد شخصیت پیغمبر خاتم النبیین صلی الله علیه و آله و سلم بود كه عقل كل و اشرف رسل بود و پس از هجرت از مكه در همین مسجد می نشست و اصحاب را علم و
[ صفحه 97]
فضیلت می آموخت و چنان تعلیم و تربیت او تأثیر بخشید كه در مدت كوتاهی همان 313 نفر به دوازده هزار نفر رسید و دنیائی را تكان دادند به شرحی كه در كتاب پیشوای اسلام نوشتیم
مؤسس این مدرسه فوق عالم كون و فساد و برتر و بالاتر از تمام مخلوق بود و به تمام اسرار و رموز خلقت آشنا و تمام نقشه عالم وجود زیر نظر او بود و چنان تأثیری كرد كه تمام دنیا را بر حیطه فكری خود فروبرد تا امروز كه بیش از هفتصد میلیون پیرو در همه كشورهای جهان دارد.
دوم - مدرسه علی بن ابیطالب وزیر رسول الله و خلیفه و وصی او می باشد كه باب مدینه علم بوده و منادی سلونی قبل ان تفقدونی بوده و مفتخر به لو كشف الغطاء ما ازددت یقینا بود و او همان كسی است كه در بستر پیغمبر خوابید و در مباهله با نصاری و نجران علی را نفس خود خواند - و آثار علوی و كتب نهج البلاغه و سایر آثارش از آفتاب مشهورتر است.
به شرحی كه در كتاب زندگانی امیرالمؤمنین (ع) نوشتیم.
سوم - مدرسه سجادیه بود كه با صحیفه سجادیه در قالب الفاظ ادعیه و اذكار این مدرسه را حفظ كرد نهایت چون آزادی عمل نداشت به دین صورت بود كه شاگردان آن بعد ظهور و بروز نمودند به شرحی كه در كتاب زندگانی حضرت سجاد و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه نوشتیم.
چهارم - مدرسه امام محمد باقر علیه السلام بود كه در ظرف بیست سال اخیر عصر اموی مكتب باقری را گشود و دامنه علم و دانش را توسعه داد به شرحی كه در كتاب زندگانی امام محمد باقر (ع) نگاشته ایم.
پنجم - مكتب جعفری است كه وسیع ترین مدرسه رسمی اسلام است با كمال آزادی عمل در ظرف 25 سال علوم و فنون اسلام را آموخت.
این مدرسه از این جهت كه چهار هزار دانشمند مشهور و موثق بیرون داد از این جهت كه دوازده هزار نفر از این مدرسه استفاده كرده اند و از این مدرسه چهارصد مصنف فقط در فقه اجازه تألیف و تصنیف داشتند از این جهت كه ائمه پس از او هم همین مواد علمی را نشر و اشاعه دادند شهرت جهانی گرفت.
این مدرسه جعفری روح كلی مدارس قبلی را برداشت و با همان برنامه با همان منطق شیرین و جذاب با همان اخلاق پسندیده و جالب توجه همان موادی كه قرآن اعلام فرموده
[ صفحه 98]
بود تدریس می كرد و چون 35 سال طول كشید كه 25 سال آن با كمال آزادی عمل می كرد و 10 سال اخیر آن در نهایت مضیقه و تحت فشار سختی از ناجوانمردی منصور قرار گرفت باز هم آنها كه قدر علم و معرفت را می دانستند و شخصیت علمی امام ششم را شناخته بودند و به انواع حیل و وسایل با لباس عاریتی و نام مستعار حضور می یافتند و كسب علم و فضیلت می كردند و مشكلات خود را می پرسیدند و حل و عقد معضلات مسائل علمی را در فنون مختلفه می نمودند.
مدرسه جعفری یعنی مدرسه محمدی - مدرسه علوی - مدرسه سجادی - مدرسه باقری همه كسانی كه به آن مدارس سر تعظیم فرود آورده بودند نسبت به این ساحت مقدس علمی نیز زانوی ادب به زمین زدند و اطاعت از تعلیماتش نمودند و به مقام شامخ علم و فضیلت رسیدند.
در این مدرسه خصایص و امتیازاتی بود كه در سایر مدارس دنیا نه سابقه و نه لاحقه داشت و آن جمع بین علم و امامت و فضیلت و تقوی بود
مدرسه جعفری مبانی اركان علمی او بر اساس آهنین استوار شده و پایه های آن پولادین بوده چنان منطق قوی و بیان مستدل داشت كه احدی نه زمان او و نه عصر او تا كنون توانسته خورده گیری كند یا بهتر و جامع تر و كامل تر از آن بیان را بیاورد اگر در دنیائی به مسئله برخوردید كه گفتند بهتر از دستورات مكتب جعفری است یقین كنید گوینده مكتب جعفری را ندیده و نشناخته و از افاضات علمی او بی بهره و بی اطلاع است. مشهورترین شاگردان ابن پنج مدرسه علمی اسلامی سلمان فارسی - ابوذر غفاری - عمار بن یاسر - حذیقة بن یمان - مقداد بن اسود كندی - عبدالله بن عباس و جابر بن عبدالله انصاری و غیره می باشند - كه علم و دانش را با تقوی و فضیلت به هم آمیخته و به مردم آموخته اند از طبقه بعدی میثم تمار - حبیب بن مظاهر اسدی - مسلم بن عوسجه - بریر بن خضیر همدانی می باشند كه از مدرسه تربیتی حسین بن علی هم استفاده كردند و سپس ابوحمزه ثمالی - محمد بن مسلم ثقفی - ابی بصیر مرادی - برید عجلی - زرارة بن اعین و غیره بودند كه از مكتب سجادی و باقری و جعفری بهره كامل گرفتند و امروز فرقه شیعه بلكه ملت اسلام از این آموزش و پرورش كمال افتخار و مباهات را نموده و به تكامل علمی خود رسیده است كه میلیونها كتاب نماینده این حقیقت می باشد و كتابخانه های اسلامی در شرق و غرب شاهد گفتار است.
[ صفحه 99]
مقصود از این عنوان این است كه مدرسه امام جعفر صادق علیه السلام منزل او در مدینه و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم بین قبر و منبر بوده كه امام ششم پس از نماز صبح روی به حضار كرده و محصلین و طلاب علوم جمع می شدند و درس علم و فضیلت می خواندند.
قبل از امام ششم در همین مسجد و همین مدرسه كه از هم تفكیك نمی شد و غیرقابل تجزیه در اسلام بوده پنج شخصیت علمی نیز این مدرسه را تشكیل داده و تدریس می كردند.
اول - مؤسس این مدرسه و مسجد شخصیت پیغمبر خاتم النبیین صلی الله علیه و آله و سلم بود كه عقل كل و اشرف رسل بود و پس از هجرت از مكه در همین مسجد می نشست و اصحاب را علم و
[ صفحه 97]
فضیلت می آموخت و چنان تعلیم و تربیت او تأثیر بخشید كه در مدت كوتاهی همان 313 نفر به دوازده هزار نفر رسید و دنیائی را تكان دادند به شرحی كه در كتاب پیشوای اسلام نوشتیم
مؤسس این مدرسه فوق عالم كون و فساد و برتر و بالاتر از تمام مخلوق بود و به تمام اسرار و رموز خلقت آشنا و تمام نقشه عالم وجود زیر نظر او بود و چنان تأثیری كرد كه تمام دنیا را بر حیطه فكری خود فروبرد تا امروز كه بیش از هفتصد میلیون پیرو در همه كشورهای جهان دارد.
دوم - مدرسه علی بن ابیطالب وزیر رسول الله و خلیفه و وصی او می باشد كه باب مدینه علم بوده و منادی سلونی قبل ان تفقدونی بوده و مفتخر به لو كشف الغطاء ما ازددت یقینا بود و او همان كسی است كه در بستر پیغمبر خوابید و در مباهله با نصاری و نجران علی را نفس خود خواند - و آثار علوی و كتب نهج البلاغه و سایر آثارش از آفتاب مشهورتر است.
به شرحی كه در كتاب زندگانی امیرالمؤمنین (ع) نوشتیم.
سوم - مدرسه سجادیه بود كه با صحیفه سجادیه در قالب الفاظ ادعیه و اذكار این مدرسه را حفظ كرد نهایت چون آزادی عمل نداشت به دین صورت بود كه شاگردان آن بعد ظهور و بروز نمودند به شرحی كه در كتاب زندگانی حضرت سجاد و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه نوشتیم.
چهارم - مدرسه امام محمد باقر علیه السلام بود كه در ظرف بیست سال اخیر عصر اموی مكتب باقری را گشود و دامنه علم و دانش را توسعه داد به شرحی كه در كتاب زندگانی امام محمد باقر (ع) نگاشته ایم.
پنجم - مكتب جعفری است كه وسیع ترین مدرسه رسمی اسلام است با كمال آزادی عمل در ظرف 25 سال علوم و فنون اسلام را آموخت.
این مدرسه از این جهت كه چهار هزار دانشمند مشهور و موثق بیرون داد از این جهت كه دوازده هزار نفر از این مدرسه استفاده كرده اند و از این مدرسه چهارصد مصنف فقط در فقه اجازه تألیف و تصنیف داشتند از این جهت كه ائمه پس از او هم همین مواد علمی را نشر و اشاعه دادند شهرت جهانی گرفت.
این مدرسه جعفری روح كلی مدارس قبلی را برداشت و با همان برنامه با همان منطق شیرین و جذاب با همان اخلاق پسندیده و جالب توجه همان موادی كه قرآن اعلام فرموده
[ صفحه 98]
بود تدریس می كرد و چون 35 سال طول كشید كه 25 سال آن با كمال آزادی عمل می كرد و 10 سال اخیر آن در نهایت مضیقه و تحت فشار سختی از ناجوانمردی منصور قرار گرفت باز هم آنها كه قدر علم و معرفت را می دانستند و شخصیت علمی امام ششم را شناخته بودند و به انواع حیل و وسایل با لباس عاریتی و نام مستعار حضور می یافتند و كسب علم و فضیلت می كردند و مشكلات خود را می پرسیدند و حل و عقد معضلات مسائل علمی را در فنون مختلفه می نمودند.
مدرسه جعفری یعنی مدرسه محمدی - مدرسه علوی - مدرسه سجادی - مدرسه باقری همه كسانی كه به آن مدارس سر تعظیم فرود آورده بودند نسبت به این ساحت مقدس علمی نیز زانوی ادب به زمین زدند و اطاعت از تعلیماتش نمودند و به مقام شامخ علم و فضیلت رسیدند.
در این مدرسه خصایص و امتیازاتی بود كه در سایر مدارس دنیا نه سابقه و نه لاحقه داشت و آن جمع بین علم و امامت و فضیلت و تقوی بود
مدرسه جعفری مبانی اركان علمی او بر اساس آهنین استوار شده و پایه های آن پولادین بوده چنان منطق قوی و بیان مستدل داشت كه احدی نه زمان او و نه عصر او تا كنون توانسته خورده گیری كند یا بهتر و جامع تر و كامل تر از آن بیان را بیاورد اگر در دنیائی به مسئله برخوردید كه گفتند بهتر از دستورات مكتب جعفری است یقین كنید گوینده مكتب جعفری را ندیده و نشناخته و از افاضات علمی او بی بهره و بی اطلاع است. مشهورترین شاگردان ابن پنج مدرسه علمی اسلامی سلمان فارسی - ابوذر غفاری - عمار بن یاسر - حذیقة بن یمان - مقداد بن اسود كندی - عبدالله بن عباس و جابر بن عبدالله انصاری و غیره می باشند - كه علم و دانش را با تقوی و فضیلت به هم آمیخته و به مردم آموخته اند از طبقه بعدی میثم تمار - حبیب بن مظاهر اسدی - مسلم بن عوسجه - بریر بن خضیر همدانی می باشند كه از مدرسه تربیتی حسین بن علی هم استفاده كردند و سپس ابوحمزه ثمالی - محمد بن مسلم ثقفی - ابی بصیر مرادی - برید عجلی - زرارة بن اعین و غیره بودند كه از مكتب سجادی و باقری و جعفری بهره كامل گرفتند و امروز فرقه شیعه بلكه ملت اسلام از این آموزش و پرورش كمال افتخار و مباهات را نموده و به تكامل علمی خود رسیده است كه میلیونها كتاب نماینده این حقیقت می باشد و كتابخانه های اسلامی در شرق و غرب شاهد گفتار است.
[ صفحه 99]
[1] اساس البلاغه زمخشري.
[2] المنجد.
[3] دائرة المعارف فريد وجدي
اين مقاله به قلم علامه حبيب الله آل ابراهيم عاملي در بعلبك مي باشد كه در كتاب اشعة من حيات الصادق نوشته شده است با تصرفاتي ترجمه شد.